Adana Milletvekillerimiz Atilla Başoğlu, Uğur Aksöz, Kemal Sağ, M. Ziya Yergök ve N. Gaye Erbatur’un TBMM Başkanlığı’na, yeraltı kaynaklarımızla ilgili verdikleri araştırma önergesi

    Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

    3213 sayılı Maden Yasasının yürürlüğe girdiği 4.6.1985 yılından bu yana, bilhassa Tahkim Yasasının kabulü sonrasında Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığına bağlı Maden İşleri Genel Müdürlüğünce başta bor, petrol, trona, bakır, çinko, molibdenyum, krom, altın, gümüş ve lityum olmak üzere;
    1- Değerli madenlerimizin işletim imtiyaz hakkının hangi yerli ve yabancı şirketlere hangi ölçütlerle verildiğinin,
    2- İmtiyaz verilmiş olan yerli şirketlerin bilinen ve bilinmeyen yabancı ortaklıkları olup olmadığı, söz konusu şirketlerin kaç kilometrelik alanlar üzerinde işletim imtiyaz hakkına sahip oldukları, söz konusu imtiyazın belirli bir süreyle sınırlandırılıp sınırlandırılmadığının,
    3- Bu şirketlerin Türkiye ekonomisine katkısının ne olduğunun,
    4- Ülkemizde faaliyet gösteren yabancı şirketlerin maden ürünlerinin kullanıldığı ve katma değer yaratan herhangi bir teknolojiye sahip üretim tesislerinin varlığının,
    5- Madenlerimizin ülkemizde mi işlenip değerlendirildiği, yoksa işlenmeden ham olarak ihraç edildiği ve bu hususun millî ekonomi üzerindeki kayıp ya da kazanç yönündeki etkilerinin,
    6- Bu kuruluşların topraklarımızdan çıkardıkları ya da çıkarıp konsantre haline getirdikleri madenleri hangi ülke ve ülkeye ait sanayi tesislerine ihraç ettikleri, ihracatımızda ülkemizin alıcı karteli ya da kartelleriyle karşı karşıya olup olmadığının,
    7- Ülkemizden yapılan maden ihracatında maden değeri üzerine doğrudan etkili olan tenör üzerinde bir kontrolün yapılıp yapılmadığı, bu suretle ülkemizden kaçak kıymetli metal ve maden çıkışının olup olmadığının,
    8- Ülkemizde çalışan yabancı maden şirketlerinin üretimleri içerisinde ileri teknolojide kullanılan çok kıymetli olan ve her geçen gün önemi artan nadir elementlerin olup olmadığı (stronsiyum, toryum, kobalt, vanadyum, yitrium, bizmut, indiyum, renyum, platin ve platin grubu elementler gibi) ve bu elementleri belirleyecek analiz yöntem ve cihazlarına ülkemizin sahip olup olmadığının,
    9- Eskiden Eti Holding A.Ş Genel Müdürlüğüne bağlı olan, ancak daha sonra özelleştirmek üzere bulunan halen Özelleştirme İdaresi bünyesine alınan kromit ve Türkiye'nin yegane ferrokrom üreticisi Antalya Eti Elektrometalürji Sanayi A.Ş ve Elazığ Ferrokrom A.Ş'nin sahip olduğu kromit sahalarında platin ve platin grubu elementlerin mevcut olup olmadığının,
    10- Tahkim Yasası kabulünden 5 sene öncesinden günümüze, yukarıda adı geçen kıymetli madenlerin bulunduğu arazilerin kimlerden kimlere devredildiği veya kiralandığının,
Açığa kavuşturulması amacıyla, Anayasa ve İçtüzük gereğince bir Meclis araştırması açılmasını arz ederiz.
1.- Atilla Başoğlu (Adana)
2.- Ahmet Yılmazkaya (Gaziantep)
3.- Uğur Aksöz (Adana)
4.- Ali Oksal (Mersin)
5.- Mehmet Yıldırım (Kastamonu)
6.- Mehmet Parlakyiğit (Kahramanmaraş)
7.- Mustafa Sayar (Amasya)
8.- Necati Uzdil (Osmaniye)
9.- Ali Arslan (Muğla)
10.- Ali Cumhur Yaka (Muğla)
11.- İlyas Sezai Önder (Samsun)
12.- Halil Ünlütepe (Afyon)
13.-Mehmet Küçükaşık (Bursa)
14.- Orhan Ziya Diren (Tokat)
15.- Hüseyin Güler (Mersin)
16.- Muzaffer R. Kurtulmuşoğlu (Ankara)
17.- Turan Tüysüz (Şanlıurfa)
18.- Mesut Özakcan (Aydın)
19.- Engin Altay (Sinop)
20.- Zekeriya Akıncı (Ankara)
21- Fuat Çay (Hatay)
22.- Abdulaziz Yazar (Hatay)
23.- Ramazan Kerim Özkan (Burdur)
24.- Ali Rıza Gülçiçek (İstanbul)
25.- Mehmet Tomanbay (Ankara)
26.- Mustafa Gazalcı (Denizli)
27.- Osman Coşkunoğlu (Uşak)
28.- Feramus Şahin (Tokat)
29.- Kemal Demirel (Bursa)
30.- Atilla Kart (Konya)
31.- Emin Koç (Yozgat)
32.- Muharrem Toprak (İzmir)
33.- Fikret Ünlü (Karaman)
34.- Kemal Sağ (Adana)
35.- Mehmet Akif Hamzaçebi (Trabzon)
36.- Mehmet Ziya Yergök (Adana)
37.- Nevin Gaye Erbatur (Adana)
38.- İsmet Atalay (İstanbul)
39.- Yücel Artantaş (Iğdır)
40.- Ensar Öğüt (Ardahan)
    Gerekçe:
    Dünya bir teknoloji devrimi yaşamaktadır. Sanayi devriminin temel girdileri demir, kömür, petrol gibi yeraltı kaynakları değerlerini korurken, geleneksel üretimde bir değer taşımayan, ileri teknoloji üretiminde büyük değer arz eden yeni elementlerin varlığından söz eden bilimsel çalışmalar birbiri ardına yayımlanmaktadır.
    Gelişimlerini yer altı kaynaklarına borçlu G-7 ülkeleri, yeraltı kaynaklarını, yeraltı kaynakları kullanarak işlemişler ve günümüz ekonomilerine ulaşmışlardır. Ancak, üretilemeyen ve yenilemeyen kaynaklar her gün azalmakta ve bu, ülkeleri dışa bağımlı kılmaktadır. Bugün ABD petrolde yüzde 50 dışa bağımlıdır ve rezervlerinin 10 yıl daha yeterli olacağı hesaplanmaktadır. Aynı ülke, boksit, manganez, çinko, nikel, titanyum, antimuan, platin grubu elementler gibi kırka yakın maddede yüzde 65, yüzde 100 oranında bağımlıdır. Gelişmiş Avrupa ülkelerinde ve Japonya'da bu rakamlar yüzde 100'lere ulaşmaktadır.
    Gelişmiş ülkeler, tükenmekte olan kaynaklarını etkin politikalarla koruma altına alarak, sanayilerinin ayakta kalmasını sağlayacak tedbirleri getirmekte, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kaynakları üzerinde nüfuzlarını artırmaya çalışmaktadırlar. Türkiye'nin kalkınmasını engelleyen dışsal faktörlerin konuyla bağlantısını kurmak yanlış olmayacaktır. Nitekim, kalkınmak sanayileşmekle, sanayileşmek hammadde kullanımıyla ilgilidir. Bu durumsa, gelişmiş ülkelerin girdisi olan maden miktarında düşüş demektir.
    Gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerse, madenlerini ham olarak ihraç etmektedir. Afrika, dünya ham maden ihtiyacının yüzde 35'ini karşılamasına rağmen, kalkınmış olmaktan uzaktır. Ne yazık ki, ülkemiz de, madenlerini ham ihraç eden ülkeler arasında yer almaktadır. Yabancı şirketlerin ham olarak dışarıya çıkardıkları madenleri, yerli şirketler, teknolojik imkânsızlıklardan dolayı, işlemeden satmak zorundadırlar. İhracatının yüzde 75, yüzde 100'ünü ham madene dayalı ülkeler, dünyanın en geri kalmış ülkelerini oluşturmaktadır.
    Üzülerek görüyoruz ki, ülkemiz, madencilikte hak ettiği mertebeyi yakalamış değildir. Politikasızlıklar arasında boşta kalan servetlerimiz kapanın elinde kalma tehlikesindedir. Madenlerimizin ulusal amaçlarla kullanımı, korunması ve geliştirilmesi, yarınlarımızın en önemli sorumluluklarındandır. Bu görüşlerin ciddî bir şekilde ele alınması ve sağlıklı bilimsel bir devlet politikası oluşturulması gerekmektedir.
    BAŞKAN - Bilgilerinize sunulmuştur.
    Önerge gündemde yerini alacak ve Meclis araştırması açılıp açılmaması konusundaki öngörüşme sırası geldiğinde yapılacaktır.                     20 ŞUBAT 2003